Άρθρο της Ειρήνης Ραϊδη, Ψυχολόγου , Ειδικευμένης στη
Συστημική Ψυχοθεραπεία
«Το ξυπνητήρι με ξύπνησε απότομα! Αλαφιασμένη σηκώθηκα να προλάβω
να ετοιμαστώ για τη δουλειά, να πλυθώ, να ντυθώ, να φτιάξω ένα καφέ στα
γρήγορα και να βάλω τα μακαρόνια να βράσουν για το μεσημέρι… Έχω κιμα
από χθες, θα φάνε τα παιδιά σκέφτηκα και μηχανικά έψηνα ταυτόχρονα τοστ
για να πάρουν στο σχολείο. Με κοιτάω στον καθρέφτη ενώ χτενίζομαι και
σκέφτομαι που να πήγε το χαμόγελο και η φρεσκάδα που είχα πριν μερικά
χρόνια… Δουλειά, καθημερινότητα, τα νεύρα του καθενός, τα παιδιά με τα
δικά τους, ο σύζυγος (όταν βλεπόμαστε δηλαδή, που τρέχουμε να
προλάβουμε οικονομικές υποχρεώσεις κι οικογένεια)… Μια ρυτίδα έχει
σχηματιστεί στο μεσόφρυδο. Τα βάσανά μου, σκέφτηκα σιγοτραγουδώντας
«είμαι η Μαίρη Παναγιωταρά! Μια εργαζόμενη γυναίκα, μια καλή νοικοκυρά!».
Νομίζω πολλές γυναίκες θα ταυτίζονταν με τις σκέψεις αυτές, τις
καθημερινές, που κάνει μια εργαζόμενη μητέρα….
Σαν γυναίκα προς γυναίκα συμπάσχω και τρέχω να προλάβω τους
πολλαπλούς ρόλους, κάποιους που μας «φόρτωσαν» και κάποιους που
«φορτωθήκαμε» από μόνες μας. Το αιώνιο δίλημμα(κι όχι μόνο) της
εργαζόμενης μητέρας….
« Πού να δώσω προτεραιότητα στο παιδί ή στη δουλειά; Στο σύζυγο,
σύντροφο ή να αφιερώσω χρόνο σε μένα; Στους φίλους ή στις
υποχρεώσεις;»
Πριν περίπου ένα μήνα «γιορτάσαμε» την παγκόσμια ημέρα της
γυναίκας. Αυτό στάθηκε ως αφορμή να ανοίξουν συζητήσεις για την θέση των
γυναικών στην ελληνική κοινωνία και τα δικαιώματα τους.
Αναφερόμαι προφανώς στη δυσχερή θέση των γυναικών, αν αναλογιστούμε
ότι η Ελλάδα καταλαμβάνει την τελευταία θέση πανευρωπαϊκά στην ισότητα
των δύο φύλων, συμφώνα με πρόσφατη ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού
Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φυλών.
Πως εκφράζεται όμως αυτή η ανισότητα ψυχολογικά και τι επιπτώσεις έχει
στον γυναικείο πληθυσμό;
Οι κοινωνικές προσδοκίες για τις γυναίκες φαίνεται να είναι πολύ πιο
απαιτητικές και πιο σκληρές. Η κριτική που δέχονται για την εμφάνιση τους,
για το εάν είναι καλές σύντροφοι, σύζυγοι ή μητέρες και για τις ικανότητες τους
σε εργασιακά θέματα, είναι πολύ πιο έντονη. Η εργαζόμενη γυναίκα εκτός από
τις επαγγελματικές της υποχρεώσεις, είναι υποχρεωμένη να καλύψει τις
ανάγκες του σπιτιού, να φροντίσει τα παιδιά της, να ανταποκριθεί στις
προσδοκίες του συζύγου της και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που πρέπει να
μεριμνήσει για τους ηλικιωμένους γονείς και τα πεθερικά. Να κάνω και μια
μνεία στις περιπτώσεις διαζευγμένων γυναικών και γενικά μονογονεϊκών
οικογενειών, που πλέον είναι ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό, με τις
αντίστοιχες προκλήσεις στην καθημερινότητα.
Λογικό λοιπόν είναι οι γυναίκες να οδηγούνται συχνά σε
συναισθήματα αγωνίας, άγχους, απόγνωσης και αίσθημα ανικανότητας,
ενοχές, άγχος, αίσθημα ματαιότητας και αποτυχίας που τις γεμίζει
ανασφάλειες κάνοντας τες να νιώθουν ότι ποτέ δεν είναι αρκετά καλές.
Ακόμα χειρότερα εάν μία γυναίκα προσπαθήσει να ικανοποιήσει όλες αυτές
τις προσδοκίες, κι αντί να χαίρει εκτίμησης και πάλι δέχεται σκληρότατη
κριτική για το εάν είναι καλή σύζυγος και μητέρα, τα οποία μάλιστα ο καθένας
τα ορίζει αυθαίρετα όπως θέλει, και ακόμα και εάν είναι επιτυχημένη στην
εργασία της συχνά αντί να την επαινούν γι' αυτό, της προσάπτουν ότι έχει
χάσει την θηλυκότητα της ή ότι είναι κακή σύζυγος και μητέρα εξαιτίας αυτού.
Η σωματική και ψυχική καταπόνησή της, δεν τελειώνουν με το πέρας του
ωραρίου στον επαγγελματικό χώρο εργασίας της, αλλά συνεχιζονται
αδιάκοπα στο σπίτι. Είναι υποχρεωμένη να ανταπεξέλθει με επιτυχία στα
πολλαπλά καθήκοντα που καλείται να εκτελέσει.
Η κατάσταση αυτή έχει σημαντικό σωματικό και ψυχικό κόστος στις
εργαζόμενες γυναίκες. Το στρες που δημιουργείται οφείλεται στο γεγονός ότι
οι απαιτήσεις στις οποίες θα πρέπει να ανταποκριθούν ξεπερνούν τις
δυνατότητες προσαρμογής που μπορούν να έχουν.
Και ο χρόνος; Αχ αυτός ο χρόνος που μας κυνηγάει ανελέητα… Όλες οι
εργαζόμενες μητέρες θα εύχονταν η μέρα να είχε 30 ώρες κι όχι 24, για να τα
προλαβαίνουν όλα και να μπορούν να ασχοληθούν με όλους και να μην έχουν
τύψεις…
Όπως είναι αυτονόητο, η κοινωνία μας θέλει ακόμα αρκετή δουλειά για να
σταματήσει να λειτουργεί με τα παραπάνω στερεότυπα…
Μέχρι τότε οι γυναίκες, για να καταπολεμήσουν τις ψυχολογικές επιπτώσεις
που δημιουργούνται, είναι αρκετά σημαντικό να ορίσουν οι ίδιες τις δικές τους
προσδοκίες με βάση τα "θέλω" τους και τις ικανότητες τους, να ενισχύσουν
την αυτοπεποίθηση τους, ώστε να οχυρωθούν στην κριτική των άλλων και να
μάθουν να βάζουν όρια στις απόψεις των άλλων, ακόμα και όταν αυτές
προέρχονται από τους σημαντικούς άλλους στην ζωή τους.
Η φύση προίκισε όλες τις γυναίκες με τα χαρακτηριστικά εκείνα που τις
κάνουν δυνατές κι άξιες να ανταπεξέλθουν στο λαμπρό πεδίο δράσης που
ανοίγεται μπροστά τους. Να θυμάστε όμως πως η τελειότητα δεν υπάρχει. Ο
εαυτός μας σε ψυχικό και σωματικό επίπεδο είναι ένας και δεν υπάρχει
ανταλλακτικό, οπότε πρέπει πρώτα εμείς να σεβόμαστε τα όριά μας και να τον
προσέχουμε. Και ο χρόνος να μετριέται σε ποιότητα κι όχι σε ποσότητα.
Αυτά με αγάπη. Από μια εργαζόμενη μητέρα.
